کد مطلب:212705 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:39
زکریا بن ادم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی
ثقه و جلیل القدر بوده، و مرحوم شیخ طوسی او را از اصحاب امام صادق (ع) دانسته [1] ، و در جای دیگر، او را از ثقات اصحاب حضرت رضا (ع) [2] ، و در محل دیگر، او را از اصحاب حضرت جواد (ع) می داند. [3] طبق ظاهر گفته شیخ، زكریا بایستی محضر امام هفتم (ع) را درك نكرده باشد.
زكریا نزد حضرت ثامن الحج (ع) منزلتی رفیع داشت. [4] .
شیخ كشی از زكریا بن ادم روایت كرده كه گفت: به حضرت رضا (ع) عرض كردم كه می خواهم از شهر قم بیرون روم، چون سفیهان در آن جا بسیار می باشند. حضرت فرمود: این كار را مكن؛ زیرا به واسطه تو بلا از ایشان دفع می شود همچنان كه به واسطه حضرت ابوالحسن كاظم (ع) از اهل بغداد. [5] .
و نیز كشی از علی بن مسیب همدانی كه از ثقات حضرت رضا (ع) است، نقل كرده كه گفت: به حضرت رضا (ع) عرض كردم كه راه من دور است، و همه وقت نمی توانم خدمت شما برسم، از چه كسی احكام دین خود را اخذ كنم؟ حضرت فرمود: «من زكریا بن ادم القمی المأمون علی الدین و الدنیا» - معالم دین خود را از زكریا بن ادم فرا بگیر كه او بر دین و دنیا مأمون است. [6] .
یكی از خوشبختی های زكریا بن ادم آن بود كه یك سال با حضرت ثامن الحجج در راه حج، از مدینه تا مكه، مصاحب و هم كجاوه بوده است. [7] .
[ صفحه 210]
شیخ كشی، به سند معتبر، از زكریا بن ادم روایت كرده كه گفت: در اول شب، بر حضرت رضا (ع) وارد شدم، حضرت از ابوجریر قمی كه تازه وفات كرده بود سؤال كرد، و برایش طلب رحمت نمود، و پیوسته با من سخن می گفت، و من با آن حضرت صحبت می نمودم، تا صبح طلوع كرد و حضرت برخاست و نماز صبح را به جا آورد. [8] نویسنده گوید: از ظاهر روایت استفاده می شود كه آن شب را حضرت تا صبح بیدار بوده، و با زكریا سخن می گفته؛ و باید آن سخنان مطالب بسیار مهمی بوده باشد كه حتی آن حضرت را از نوافل شب باز داشته، و بی شك آن مذاكره برگرد مباحث علمی و حدیث دور می زده، كه اشتغال به علم و حدیث از هر عبادتی افضل و بالاتر است.
«وقال شیخنا الصدوق (ره) فیم املی علی المشایخ فی مجلس واحد من مذهب الامامیة: و من احیی هاتین اللیلتین بمذاكرة العلم فهو افضل» - شیخ صدوق (ره)، در آن مجلسی كه دیكته نمود بر مشایخ از مذهب امامیه، فرمود: و هر كس كه احیاء بدارد شب بیست و یكم و بیست و سوم ماه رمضان را به مذاكره علم، پس آن افضل است. [9] .
زكریا از موقعتی همسان سلمان نسبت به رسول خدا (ص) برخوردار گشته بود: «روی ابن ابی الحدیدی عن الاستیعاب صلی الله علیه و آله یتفرد به فی اللیل حتی كاد یغلبنا علی رسول الله (ص)» - ابن ابی الحدید، از كتاب استیعاب، از عایشه نقل كرده كه گفت: شب هنگام، رسول خدا (ص) با سلمان، به دور از دیگران، مجلسی داشت كه تا پاسی از شب ادامه می یافت تا جایی كه بهره او از پیامبر بیشتر از ما می گشت. [10] .
حضرت جواد الائمه (ع) پس از مرگ زكریا، از او به نیكی یاد كرد و درباره اش فرمود: «رحمه الله تعالی، یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیا، رحمت پروردگار بر او در روز ولادت و در هنگام مرگ و در روز قیامت؛ به درستی كه او عارف به حق زندگی كرد و صابر بر آن، و بر پا دارنده فرائض الهی بود، و بی هیچ كژی و كاستی از دنیا رفت، خداوند به او پاداش نیت و سعی اش را عطا فرماید». [11] .
در مجالس المؤمنین، از شیخ نجاشی، نقل شده كه از زكریا كتابی در حدیث و كتابی
[ صفحه 211]
در بیان مسائلی كه آن ها را از امام رضا (ع) استماع نموده بود، بر جا ماند. [12] شیخ طوسی نیز كتاب او را ذكر كرده است. [13] .
زكریا نزد حضرت ثامن الحج (ع) منزلتی رفیع داشت. [4] .
شیخ كشی از زكریا بن ادم روایت كرده كه گفت: به حضرت رضا (ع) عرض كردم كه می خواهم از شهر قم بیرون روم، چون سفیهان در آن جا بسیار می باشند. حضرت فرمود: این كار را مكن؛ زیرا به واسطه تو بلا از ایشان دفع می شود همچنان كه به واسطه حضرت ابوالحسن كاظم (ع) از اهل بغداد. [5] .
و نیز كشی از علی بن مسیب همدانی كه از ثقات حضرت رضا (ع) است، نقل كرده كه گفت: به حضرت رضا (ع) عرض كردم كه راه من دور است، و همه وقت نمی توانم خدمت شما برسم، از چه كسی احكام دین خود را اخذ كنم؟ حضرت فرمود: «من زكریا بن ادم القمی المأمون علی الدین و الدنیا» - معالم دین خود را از زكریا بن ادم فرا بگیر كه او بر دین و دنیا مأمون است. [6] .
یكی از خوشبختی های زكریا بن ادم آن بود كه یك سال با حضرت ثامن الحجج در راه حج، از مدینه تا مكه، مصاحب و هم كجاوه بوده است. [7] .
[ صفحه 210]
شیخ كشی، به سند معتبر، از زكریا بن ادم روایت كرده كه گفت: در اول شب، بر حضرت رضا (ع) وارد شدم، حضرت از ابوجریر قمی كه تازه وفات كرده بود سؤال كرد، و برایش طلب رحمت نمود، و پیوسته با من سخن می گفت، و من با آن حضرت صحبت می نمودم، تا صبح طلوع كرد و حضرت برخاست و نماز صبح را به جا آورد. [8] نویسنده گوید: از ظاهر روایت استفاده می شود كه آن شب را حضرت تا صبح بیدار بوده، و با زكریا سخن می گفته؛ و باید آن سخنان مطالب بسیار مهمی بوده باشد كه حتی آن حضرت را از نوافل شب باز داشته، و بی شك آن مذاكره برگرد مباحث علمی و حدیث دور می زده، كه اشتغال به علم و حدیث از هر عبادتی افضل و بالاتر است.
«وقال شیخنا الصدوق (ره) فیم املی علی المشایخ فی مجلس واحد من مذهب الامامیة: و من احیی هاتین اللیلتین بمذاكرة العلم فهو افضل» - شیخ صدوق (ره)، در آن مجلسی كه دیكته نمود بر مشایخ از مذهب امامیه، فرمود: و هر كس كه احیاء بدارد شب بیست و یكم و بیست و سوم ماه رمضان را به مذاكره علم، پس آن افضل است. [9] .
زكریا از موقعتی همسان سلمان نسبت به رسول خدا (ص) برخوردار گشته بود: «روی ابن ابی الحدیدی عن الاستیعاب صلی الله علیه و آله یتفرد به فی اللیل حتی كاد یغلبنا علی رسول الله (ص)» - ابن ابی الحدید، از كتاب استیعاب، از عایشه نقل كرده كه گفت: شب هنگام، رسول خدا (ص) با سلمان، به دور از دیگران، مجلسی داشت كه تا پاسی از شب ادامه می یافت تا جایی كه بهره او از پیامبر بیشتر از ما می گشت. [10] .
حضرت جواد الائمه (ع) پس از مرگ زكریا، از او به نیكی یاد كرد و درباره اش فرمود: «رحمه الله تعالی، یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیا، رحمت پروردگار بر او در روز ولادت و در هنگام مرگ و در روز قیامت؛ به درستی كه او عارف به حق زندگی كرد و صابر بر آن، و بر پا دارنده فرائض الهی بود، و بی هیچ كژی و كاستی از دنیا رفت، خداوند به او پاداش نیت و سعی اش را عطا فرماید». [11] .
در مجالس المؤمنین، از شیخ نجاشی، نقل شده كه از زكریا كتابی در حدیث و كتابی
[ صفحه 211]
در بیان مسائلی كه آن ها را از امام رضا (ع) استماع نموده بود، بر جا ماند. [12] شیخ طوسی نیز كتاب او را ذكر كرده است. [13] .
[1] رجال طوسي، ص 200.
[2] رجال الطوسي، ص 377.
[3] رجال طوسي، ص 401.
[4] رجال ابن داود، جزء اول (ممدوحين اصحاب)، باب الزاء.
[5] رجال كشي، ص 496 - اختصاص، شيخ مفيد، ص 87 - بحارالانوار، ج 60، ص 217.
[6] رجال كشي، ص 496 - اختصاص، مفيد، ص 87.
[7] جامع الروات، ج 1، ص 330 - تنقيح المقال، ج 1، ص 447 رديف 4236.
[8] رجال كشي، ص 513 - 512 - اختصاص، شيخ مفيد، ص 86.
[9] امالي صدوق، مجلس 93، ص 517.
[10] استيعاب، ج 2، ص 56 - تحفة الاحباب ص 130.
[11] كتاب الغيبة، شيخ طوسي، ص 211 - اختصاص، شيخ مفيد، ص 88.
[12] مجالس المؤمنين، ج 1، مجلس پنجم، ص 417.
[13] فهرست طوسي، ص 144.